Main Article Content

Abstract

This research discusses the discourse of the concept of tabayyūn contained in the Qur'ān as an effort to address the dissemination of information on social media. This research is included in qualitative study models as well as using thematic interpretation views using descriptive-analytical methods that will be contextualized with today's phenomenon. This research comes down to the findings, namely that discursus tabayyun in the Qur’ān is one way to verify the dissemination of information to find a valid source of information. Contextualization of the understanding of the concept of tabayyūn, requires scholars who are experts in their fields to speak to clarify information that is considered troubling to society with the support of the power of the ruler in a country. This brings up the efforts of tabayyūn concept on social media by collaborating with various models of information literacy in accordance with existing conditions, in order to create harmonious communication in the middle of people's lives.

Keywords

The Qur’ān Tabayyūn Information Social Media

Article Details

How to Cite
Purnama, R. F. (2021). THE CONCEPT OF TABAYYŪN IN THE QUR’ĀN: EFFORTS TO ADDRESS THE SPREAD OF INFORMATION ON SOCIAL MEDIA. Jurnal At-Tibyan: Jurnal Ilmu Alqur’an Dan Tafsir , 6(1), 40-58. https://doi.org/10.32505/at-tibyan.v6i1.2372

References

  1. Abu Ja’far Muhammad bin Jarir Ath-Thabari, Besus Hidayat Amin, Ahsan Askan, and Mukhlis b Mukti. Tafsir Ath-Thabari. Jakarta: Pustaka Azzam, 2007.
  2. Aksin, Nur, and Sunan Baedowi. “Berita Bohong (Hoax) Perspektif Hukum Islam.” Jurnal Informatika Upgris 6, no. 1 (June 1, 2020). https://doi.org/10.26877/ jiu.v6i1.6792.
  3. Al Shaykh, ’Abdullah ibn Muhammad ibn ’Abd al-Rahman ibn Ishaq, and M Abdul Ghoffar. Tafsir Ibnu Katsir. Jakarta: Pustaka Imam Asy-Syafii, 2009.
  4. Ali bin Abi Thalhah. Tafsir Ibnu Abbas. Jakarta: Pustaka Azzam, 2009.
  5. Alisyahbana, Takdir. “Hoax Dalam Perspektif Islam.” El-Ghiroh : Jurnal Studi Keislaman 17, no. 02 (September 30, 2019): 103–25. https://doi.org/10.37092/ el-ghiroh.v17i02.107.
  6. Amir, Abdul Muiz. “Reinterpretation Of QS. al-A‘Râf [7]:11-25 On Hoax: Hermeneutics Study Of Ma’Na-Cum-Maghza.” Jurnal Ushuluddin 27, no. 2 (December 31, 2019): 209–23. https://doi.org/10.24014/jush.v27i2.6905.
  7. Amir, H. Mafri. Etika komunikasi massa dalam pandangan Islam. Jakarta: Logos, 1999.
  8. Arifin, Arifin. “Kajian Komunikasi Massa Pada Surah Al-Hujurat Ayat 6.” Jurnal Ilmiah Mahasiswa Raushan Fikr 7, no. 1 (January 18, 2018): 35–50. https://doi.org/10.24090/jimrf.v7i1.2205.
  9. Ar-Rifa’i, Muhammad Nasib and Syihabuddin. Kemudahan dari Allah: ringkasan tafsir Ibnu Katsir. Jakarta: Gema Insani, 2000.
  10. Askar, S. Kamus Arab-Indonesia: al-Azhar, terlengkap, mudah & praktis. Kebayoran Baru, Jakarta: Senayan Pub., 2009.
  11. Bakar Ibnu al-Arabi, Abu. Ahkam Al-Qur’ān. Vol. VI. Libanon: Dar al-Kattab al-Ilmiyah, 2008.
  12. Bashori, Agus Hasan, and Ulil Amri Syafri. “Studi Kritis Konsep Sanad Kitab Nahj Al-Balaghah Sebagai Upaya Membangun Budaya Tabayyun Dalam Keilmuan Islam.” El Harakah 18, no. 2 (2016): 163.
  13. Biqāʻī, Ibrāhīm ibn ʻUmar. Naẓm al-durar fī tanāsub al-āyāt wa-al-suwar. Bayrūt: Dār al-Kutub al-ʻIlmīyah, 2006.
  14. Budiargo, Dian. Berkomunikasi Ala Net Generation. Jakarta: Elex Media Komputindo, 2015.
  15. Darmawan, Deni. “Perspektif Al-Quran Dalam Menjaga Harmonisasi Dan Toleransi Dari Berita Bohong (Hoax) Di Media Sosial.” Prosiding Seminar Nasional LKK 1, no. 1 (March 13, 2020). http://www.openjournal.unpam.ac.id/index.php/ psnlkk/article/view/4640.
  16. Efendi, Erwan. “Tabayyun Dalam Jurnalistik.” Jurnal Komunika Islamika : Jurnal Ilmu Komunikasi Dan Kajian Islam 3, no. 3 (August 1, 2016). https://doi.org/10.37064/jki.v3i3.1845.
  17. El Ishaq, Ropingi. “Dakwah Di Tengah Industrialisasi Media.” Jurnal Komunikasi Islam 3, no. 1 (2013).
  18. Ghani, Mohamad Zulkifli Abdul, Abu Dardaa Mohamad, and Rosmawati Mohamad Rasit. “Pengurusan Tabayyun Dalam Dakwah.” Al-Hikmah 11, no. 1 (December 14, 2019): 118–31.
  19. Gunawan, Gunawan. “Tabayyun dalam al-Quran (Kajian Tahlili terhadap QS. al-Hujurat/49: 6).” Diploma, Universitas Islam Negeri Alauddin Makassar, 2016. http://repositori.uin-alauddin.ac.id/14360/.
  20. Ibn Fāris al-Qazwīnī, Aḥmad, and ʻAbd al-Salām Muḥammad Hārūn. Maqāyīs al-lughah. Mu’jam maqāyīs al-lughah. Miṣr: Muṣtafá al-Bābī al-Ḥalabī, 1969.
  21. Ibn Manzur. Lisan Al-Arab. Beirut: Dar Ihya Turath Arabiy, 1997.
  22. Kahfi, Agus Sofyandi. “Informasi dalam Perspektif Islam.” Mediator: Jurnal Komunikasi 7, no. 2 (December 20, 2006): 321–28. https://doi.org/10.29313/ mediator.v7i2.1274.
  23. Kamilah, Shelly Sholatan, Nur Latifah Ulfa, Muhammad Rodham Robbina, Armelia Eka Setyarini A. W, Muhammad Ifan Afandi, and Ma’rifah Ma’rifah. “Tabayyun Dengan Analisis Real.” Prosiding Konferensi Integrasi Interkoneksi Islam Dan Sains 1, no. 1 (October 1, 2018): 185–88.
  24. Lukman, Fadhli. “Digital Hermeneutics and A New Face of The Qur`an Commentary: The Qur`an in Indonesian`s Facebook.” Al-Jami’ah: Journal of Islamic Studies 56, no. 1 (June 14, 2018): 95–120. https://doi.org/10.14421/ajis.2018.561.95-120.
  25. Mahalliy, Jalaluddin al- and Suyūṭī. Terjemah tafsir jalalain berikut asbaabun nuzul. Bandung: Sinar Baru, 1990.
  26. Mahmudah, Nur. “Portraying Al-Qur’ān In Cyber Media: Portrait In Social Media Facebook Of Indonesian Muslim,” 191–96. Atlantis Press, 2017. https://doi.org/ 10.2991/icqhs-17.2018.30.
  27. Maladi, Yasif. “Makna Tabayyun dalam Al-Qur’ān: Studi komparatif antara tafsir Ibnu Katsir dan tafsir Al-Qurthubi.” Diploma, UIN Sunan Gunung Djati Bandung, 2019. http://digilib.uinsgd.ac.id/22403/.
  28. Maldini, Ahmad Fauzi. “Makna tabayyun dalam konteks modern : Kajian Penafsiran Al-Hujurat Ayat 6 Menurut Mutawalli Al-Sya’rawi dan Quraish Shihab,” July 23, 2019. http://repository.uinjkt.ac.id/dspace/handle/123456789/46911.
  29. Mar`ashli, Muhammad `Abd al-Rahman, 2, and Muhammad ibn Ya’qub Firuzabadi. Al-Qamus al-muhit. Beirut: Dar Ihya’ al-Turath al-`Arabi, 1997.
  30. Marāghī, Aḥmad Muṣṭafá. Tafsīr al-Maraghī. Bayrūt: Dār Iḥyāʼ al-Turāth alʻArabī, 1970.
  31. ———. Tafsīr al-Marāghī. Bayrūt: Dār Iḥyāʼ al-Turāth al-ʻArabī, 1985.
  32. Maulana, Luthfi. “Kitab Suci Dan Hoax: Pandangan Alquran Dalam Menyikapi Berita Bohong.” Wawasan: Jurnal Ilmiah Agama Dan Sosial Budaya 2, no. 2 (December 30, 2017): 209–22. https://doi.org/10.15575/jw.v2i2.1678.
  33. Mujib, Abd. “Pesan Al-Quran dalam Menyikapi Berita Hoax: Perspektif Dakwah di Era New Media.” Jurnal Komunikasi Islam 7, no. 1 (2017): 42–65. https://doi.org/10.15642/jki.2017.7.1.42-65.
  34. Nasicha, Dina. “Makna Tabayyun Dalam Al-Qur’ān (Studi Perbandingan Antara Tafsir Al-Muyassar Dan Tafsir Al-Misbah).” Undergraduate, UIN Walisongo, 2016. http://eprints.walisongo.ac.id/5828/.
  35. Nasrullah, Nasrullah, and M. Khairullah. “Pesan Al-Qur’ān Dalam Menyaring Informasi Dan Berita.” SYAHADAH : Jurnal Ilmu al-Qur’ān Dan Keislaman 7, no. 1 (December 3, 2019): 31–50.
  36. Nasrullah, Rulli. Media Sosial: Perspektif Komunikasi, Budaya, Dan Sosioteknologi. Bandung: Simbiosa Rekatama Media, 2016.
  37. Noor, Muhammad Usman. “Penilaian kualitas informasi sebagai bentuk sikap tabayyun ketika menerima informasi di sosial media dan internet.” BIBLIOTIKA : Jurnal Kajian Perpustakaan dan Informasi 2, no. 1 (July 3, 2018): 33–40. https://doi.org/10.17977/um008v2i12018p033.
  38. Nurudin, Nurudin. “Media Sosial Baru Dan Munculnya Revolusi Proses Komunikasi.” Komunikator 5, no. 02 (2013). https://journal.umy.ac.id/index.php/jkm/article/ view/207.
  39. Okezone. “Ini Jumlah Total Pengguna Media Sosial di Indonesia : Okezone techno.” https://techno.okezone.com/, March 13, 2018. https://techno.okezone.com/read/ 2018/03/13/207/1872093/ini-jumlah-total-pengguna-media-sosial-di-indonesia.
  40. Prasetyo, Djoko, Fathu Rahman Rosyidi, Rohmadi Rohmadi, Uswatun Auliyani, and Sri Handayani. “Keterampilan Literasi Informasi Mahasiswa Menurut Standar Kompetensi Literasi Informasi Association Of College & Research Libraries (ACRL).” Baca: Jurnal Dokumentasi Dan Informasi 39, no. 1 (June 30, 2018): 37–49. https://doi.org/10.14203/j.baca.v0i0.346.
  41. Purnama, Rizal Faturohman. “The Aesthetic Reception Of The Quran In Instagram: Variations, Factors, and Religious Commodification.” ULUL ALBAB Jurnal Studi Islam 21, no. 2 (December 29, 2020): 237–68. https://doi.org/10.18860/ ua.v21i2.9528.
  42. Qurṭubī, Muḥammad ibn Aḥmad, Fathurrahman, Ahmad Hotib, and Nashirul Haq. Tafsir Al Qurthubi. Jakarta: Pustaka Azzam, 2010.
  43. Quthb, Sayyid, As’ad Yasin, Salim Basyarahil, and Hidayat Nur Wahid. Tafsir fi zhilalil Qur’ān: di bawah naungan al-Qur’ān Jil. 10, Jil. 10,. Jakarta [etc.: Gema Insani, 2004.
  44. Rāġib al-Iṣfahānī. al- Mufradāt fī ġarīb al-qurān liš-šaih Abīl-Qāsim al-Ḥusain Ibn-Muḥammad Ibn-al-Faḍl ar-Rāġib al-Iṣfahānī .̤. Kairo, 1324.
  45. Ramli, Mohd Anuar, Muhammad Izzul Syahmi Zulkepli, Mohammad Naqib Hamdan, and Syed Mohd Jeffri Syed Jaafar. “Aplikasi Al-Tabayyun Dalam Menangani Penularan Maklumat Palsu Berkaitan Produk Halal.” Albasirahjournal 8, no. 1 (June 30, 2018): 23–36.
  46. Sa’diyah, Chalimatus. “Respon Al-Quran Dalam Menyikapi Berita Hoax.” Al-Fanar: Jurnal Ilmu Al-Qur’ān Dan Tafsir 2, no. 2 (September 13, 2019): 71–88.
  47. Saeed, Abdullah. Al-Qur’ān Abad 21: Tafsir Kontekstual. Bandung: Mizan Pustaka, 2016.
  48. Sahabuddin, M. Quraish Shihab, and Sahabuddin. Ensiklopedia Al-Qur’ān: kajian kosakata. Jakarta: Lentera Hati, 2007.
  49. Saputra, Ade. “Maqashid Syariah: Term Hoaks Dalam Al-Quran Dan Hikmah Untuk Kemaslahatan Manusia.” LORONG: Media Pengkajian Sosial Budaya 7, no. 1 (December 25, 2018): 41–54.
  50. Setiyanto, Danu Aris. “Hoax: Teks dan Konteks dalam Al-Quran.” Indonesian Journal of Religion and Society 1, no. 1 (May 23, 2019): 1–11. https://doi.org/10.36256/ijrs.v1i1.5.
  51. Shihab, M. Quraish. Lentera Al-Quran kisah dan hikmah kehidupan. Bandung: Mizan, 2008.
  52. ———. Tafsir Al-Mishbah: Pesan, Kesan dan Keserasian Al-Qur’ān Volume 1. Lentera Hati, 2012. https://openlibrary.telkomuniversity.ac.id/pustaka/14790/ tafsir-al-mishbah-pesan-kesan-dan-keserasian-al-qur-an-volume-1.html.
  53. Shunhaji, Akhmad. “Pendidikan Anti Hoaks Era 4.0 Perspektif Al-Qur’ān.” Jurnal Studi Al-Qur’ān 16, no. 1 (January 31, 2020): 37–54. https://doi.org/10.21009/ JSQ.016.1.03.
  54. Suardi, Suardi. “Antara Media Sosial Dalam Komunikasi Politik.” Jurnal Dakwah Risalah 27, no. 2 (December 1, 2016): 82–86. https://doi.org/10.24014/jdr. v27i2.2516.
  55. Thameem Ushama, Hasan Basri, and Amroeni. Metodologi tafsir al-Qur’ān: kajian kritis, objektif & komprehensif. Jakarta: Riora Cipta, 2000.
  56. Umar, Roslan, Syed Mohd Hafiz Syed Omar, Nor Hazmin Sabri, and Nur Athirah Ahmad Fashil @ Ahmad Fazil. “Pendekatan Konsep Tabayyun Dalam Isu Falak Kontemporari.” BITARA International Journal of Civilizational Studies and Human Sciences 1, no. 2 (2018): 36–43.
  57. Walidah, Iffah Al. “Tabayyun Di Era Generasi Millenial.” Jurnal Living Hadis 2, no. 2 (October 7, 2017): 317–44. https://doi.org/10.14421/livinghadis.2017.1359.
  58. Wijaya, Askin. Sejarah Kenabian: Dalam Persfektif Tafsir Nuzuli Izzat Darwazah. Bandung: Mizan, 2016.
  59. Witro, Doli. “Urgency Rijalul Posting In Preventing Hoax: Quranic Perspective.” Islamic Communication Journal 5, no. 1 (June 28, 2020): 38–49. https://doi.org/ 10.21580/icj.2020.5.1.5451.
  60. Yunita, Rahmi, and Rilci Kurnia Illahi. “Identifikasi Model Literasi Informasi Dalam Al-Quran.” Murabby: Jurnal Pendidikan Islam 3, no. 2 (2020): 229–38.
  61. Zed, Mestika. Metode penelitian kepustakaan. Jakarta: Yayasan Obor Indonesia, 2008.